L'homme est, je vous l'avoue, un méchant animal!"
Moliere (Ταρτούφος)
"Ο άνθρωπος είναι πολύ κακό ζώο –το παραδέχομαι..."
Το πνεύμα μας είναι μεν προγραμματισμένο να αναγνωρίζει τις κραυγαλέες απάτες, αλλά δεν μπορεί να ξεχωρίσει τη συμπεριφορά του έντιμου συνανθρώπου μας από εκείνη ενός απατεώνα με ταλέντο στην υποκρισία. Όταν λοιπόν ο απατεώνας επιστρατεύει τη γοητεία του για να μας πει αυτό που θέλουμε να ακούσουμε, ανεβαίνουν στον οργανισμό μας τα επίπεδα της ευεξίας. Η εξαπάτησή μας επομένως από διάφορους επιτήδειους μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική κατάστασή μας, την οικογενειακή αλλά και την οικονομική βεβαίως.
Το θέατρο «Κιβωτός» παρουσιάζει από τις 12 Φεβρουαρίου τη σκοτεινή κωμωδία του Μολιέρου «Ταρτούφος ή Οι απατεώνες», σε διασκευή και σκηνοθεσία των Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια. Mια σύγχρονη ανάγνωση του κλασικού έργου του Μολιέρου, σε νέα έμμετρη μετάφραση του βραβευμένου ποιητή Γιώργου Μπλάνα. Πρόκειται για ένα έργο μας που μας μιλά για τους απατεώνες και τις απάτες αλλά και για την ανάγκη μας να τους βάζουμε στη ζωή μας.
Οι απάτες μπορεί να πάρουν αναρίθμητες μορφές, όλες όμως έχουν παρόμοιες επιπτώσεις. Μας αδειάζουν, μας αφαιρούν κάθε προβάδισμα, κάθε πλεονέκτημα αυτοσεβασμού, μας εξουδετερώνουν, μας αφήνουν έκθετους. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι δίκαιοι, έξυπνοι και φιλόπονοι, υπάρχουν και οι αφελείς, τα θύματα, υπάρχουν και οι απατεώνες, οι κουτοπόνηροι και οι χαραμοφάηδες. Υπάρχουν και οι μύκητες…
Οι τακτικές που εφαρμόζουν οι απατεώνες και οι υποκριτές εξαρτώνται κάθε φορά από την ομάδα στόχου την οποία προσπαθούν να πείσουν. Με τον ίδιο τρόπο που προωθούνται τα προϊόντα, προωθούνται και οι απάτες. Η δολοπλοκία ακολουθεί τους νόμους της διαφήμισης. Και οι δύο υπηρετούν και προσαρμόζονται στις δικές μας ανάγκες.
Ο απατεώνας έχει αυτοέλεγχο και μπορεί να προσαρμόζει την εικόνα του στις ανάγκες του εκάστοτε θηράματος. Ο άνθρωπος δυσκολεύεται να παραιτηθεί από τις ανεδαφικές του προσδοκίες. Θέλει να ελπίζει στον ερχομό ενός φωτισμένου σωτήρα. Πιστεύει ότι η πηγή και η λύση των προβλημάτων του βρίσκονται κάπου έξω και πέρα από αυτόν. Θεωρεί ότι κάποιος άλλος θα του προσφέρει τις λύσεις. Και είναι τόσο αναγκαία αυτή η φαντασίωση ώστε αρνείται να μάθει από την ιστορία και την εμπειρία του. Ματαιότης ματαιοτήτων φευκταία ματαιότης.
Αναρωτηθήκαμε όμως μήπως έχουμε κάποιο συμφέρον που δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια; Πώς θα ήταν άραγε η ζωή σας αν ήμασταν πιο ειλικρινείς; Μήπως δεν αναγνωρίζουμε τις εγωκεντρικές μας συμπεριφορές; Τι μας κάνει να γινόμαστε ιδιοτελείς και να προσφέρουμε άπλετο πεδίο δράσης στους υποκριτές και τους απατεώνες;
Υποκριτής και ανήθικος

Ο «Ταρτούφος» είναι ένα έργο που η λογοκρισία της εποχής του εμπόδισε την παρουσίασή του επί πέντε χρόνια. Χρειάστηκε τη στήριξη του Βασιλιά, του Λουδοβίκου XIV, για να γνωρίσει στο τέλος πρωτοφανή επιτυχία, σε βαθμό που το όνομα «Ταρτούφος» να καταχωριστεί στο επίσημο λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας, ως συνώνυμο της λέξης «απατεώνας».
«Ταρτούφος» (στα γαλλικά: Tartuffe, ou l'Imposteur) είναι εκτός από τη γνωστότατη θεατρική κωμωδία του Μολιέρου, και το όνομα του κυριότερου χαρακτήρα της. Η πρώτη της παράσταση έγινε το 1664 και από τότε παίζεται συνέχεια στα θέατρα όλου του κόσμου. Ο Ταρτούφος, ο κύριος χαρακτήρας του έργου, είναι ένας υποκριτής, ένας ανήθικος άνθρωπος που παριστάνει τον ηθικό. Η επιρροή της κωμωδίας αυτής είναι τόσο σημαντική που οδήγησε στη δημιουργία του όρου «ταρτουφισμός», ο οποίος είναι συνώνυμος με την υποκριτική συμπεριφορά, το φαρισαϊσμό.
Γράφτηκε στα 1664 και παίχτηκε για πρώτη φορά (οι τρεις πρώτες πράξεις του) στο πλαίσιο καθιερωμένων εορτασμών - φεστιβάλ που συνήθιζε να διοργανώνει ο Βασιλιάς Λουδοβίκος ο 14ος στις Βερσαλλίες. Αμέσως προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ο κλήρος αναγνώρισε το ίδιο του το πρόσωπο πίσω από την οξύτατη σάτιρα κατά της θρησκοληψίας και της υποκρισίας και -με τη συμπαράσταση της βασιλομήτορος- δεν δίστασε με διάταγμα που εξέδωσε ο Αρχιεπίσκοπος των Παρισίων να απαγορεύσει ρητά στους πιστούς της Μητροπόλεώς του «να διαβάσουν ή να ακούσουν να απαγγέλλεται η εν λόγω κωμωδία είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά, επί ποινή αφορισμού». Παρά τις αιτήσεις του προς τον Λουδοβίκο, τις περικοπές που έκανε στο έργο του και την προσωρινή αλλαγή του τίτλου, μεσολάβησαν αυτά τα 5 χρόνια προσπαθειών, έντονων απογοητεύσεων και αφορισμών, ώσπου να επιτραπεί τελικά στον Μολιέρο να το παρουσιάσει (χωρίς περικοπές) στις 5 Φεβρουαρίου του 1669.
Ο Ταρτούφος, ένας ψευτοθρησκευόμενος επαρχιώτης, έχει γοητεύσει με τις υποκριτικές επιδείξεις ευσέβειας σε τέτοιο βαθμό τον Οργκόν, έναν πλούσιο Παριζιάνο αστό, που ο δεύτερος τον έχει για τα καλά εγκαταστήσει στο σπίτι του. Τον εμπιστεύεται απόλυτα, του αφήνεται ολοκληρωτικά. Προτίθεται, μάλιστα, προκειμένου να τον κάνει γαμπρό του, να αθετήσει την υπόσχεση γάμου που είχε δώσει στον Βαλέριο, τον αγαπημένο της κόρης του Μαριάνας. Με εξαίρεση τη μητέρα του Οργκόν, η οποία έχει πέσει επίσης θύμα της υποκρισίας του Ταρτούφου, όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, και η ακόλουθος της Μαριάνας, η Ντορίν, μάχονται να ανοίξουν τα μάτια του Οργκόν, εκείνος όμως αρνείται να πειστεί. Ούτε οι αποδείξεις που επικαλείται ο γιος του Δάμης, ο οποίος συνέλαβε επ’ αυτοφώρω τον Ταρτούφο να παρενοχλεί ερωτικά τη μητριά του -και δεύτερη γυναίκα του Οργκόν- την Ελμίρα, είναι αρκετές. Ο Οργκόν θέλοντας να υπερασπιστεί την αθωότητα του προστατευόμενού του φτάνει ως το σημείο να διώξει από το σπίτι τον γιο του, να τον καταραστεί, να τον αποκληρώσει και με συνοπτικές διαδικασίες γράφει όλη του την περιουσία στον Ταρτούφο, επισπεύδοντας τον γάμο του με τη Μαριάνα, παρά τη θέλησή της και τις σπαρακτικές παρακλήσεις της προς τον πατέρα της να αλλάξει γνώμη. Η Ελμίρα αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να πολεμήσει τον Ταρτούφο με τα ίδια του τα όπλα. Η γυναίκα βρίσκει το δρόμο για τη λύση. Μ’ ένα έξυπνο τέχνασμα τον παγιδεύει και, επιτέλους, ο άντρας της βλέπει το αληθινό του πρόσωπο και του ζητά να φύγει. Ο Ταρτούφος, όμως, είναι πλέον, βάσει συμβολαίου, ο νόμιμος ιδιοκτήτης του σπιτιού. Στέλνει δικαστικό κλητήρα με εντολή να κατασχέσει την περιουσία. Μα τα χειρότερα δεν έφτασαν ακόμα. Το μυστικό που ο Οργκόν είχε εμπιστευθεί στον Ταρτούφο, μια κασετίνα με έγγραφα αντιβασιλικά που φύλαγε στο σπίτι του για να γλιτώσει κάποιον αντιφρονούντα φίλο του, βρίσκεται ήδη στα χέρια του Βασιλιά. Ο Οργκόν τώρα αντιμετωπίζει την κατηγορία της υπόθαλψης εγκληματία. Η οικογένειά του σε ελάχιστες ώρες θα βρίσκεται στο δρόμο κι αυτός στη φυλακή. Η ανατροπή έρχεται όταν ο βασιλικός αστυνόμος που φτάνει συνοδευόμενος απ’ τον «κατήγορο» Ταρτούφο, αντί να συλλάβει τον Οργκόν, συλλαμβάνει τον ίδιο, αφού στο πρόσωπό του η δικαιοσύνη και η αλάνθαστη διαίσθηση του ακριβοδίκαιου Μονάρχη αναγνώρισαν έναν από καιρό καταζητούμενο απατεώνα.
Κριτική ματιά
Ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας, που ανέλαβαν τη σκηνοθεσία της παράστασης «Ταρτούφος ή Οι Απατεώνες», την οποία παρακολουθήσαμε στο θέατρο «Κιβωτός», στήνουν με προσοχή στη λεπτομέρεια, μια επιδέξια πολιτική παράσταση, που στέκεται στέρεα στα πόδια της και δεν επιτρέπει ούτε μια στιγμή στο θεατή να χαλαρώσει.
Όλη η καχυποψία, η προδοσία, η διαφθορά και η φιλοδοξία της κοινωνίας του 17ου αιώνα -όπως και της σημερινής- ξεδιπλώνονται μέσα από τη σταδιακή ωρίμαση του Οργκόν και την αποκάλυψη του Ταρτούφου. Με έμφαση στη διάθεση και τη δράση των ηρώων, με μια κριτική ματιά στον ψεύτικο κόσμο μιας κοινωνικής τάξης, η ιστορία μετατρέπεται σε καταγραφή της μεταμόρφωσης μιας οικογένειας και της παραδοχής της ματαιοπονίας της εντιμότητας.
Στη ζωή τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, δείχνει να θέλει να μας πει ο Μολιέρος, πίσω από κάθε ανατροπή κρύβεται μια νέα, πιο απρόσμενη και πιο ακραία. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την παράσταση, που είναι ένα πνευματώδες, καθηλωτικό, κοινωνικό και ανθρώπινο δράμα υπό μορφή κωμωδίας. Άλλωστε αν το έργο είχε το τέλος που επιδίωκε και επιθυμούσε ο… Ταρτούφος, τώρα θα μιλούσαμε για μια αυθεντική τραγωδία.
Ο «Ταρτούφος» κάτω από το κυνικό προφίλ του κρύβει μια αγνή, ενθουσιώδη αγάπη για το καθαρό, δυνατό, ψυχαγωγικό, έξυπνο θέατρο.
Για να επανέλθουμε όμως στην υπόθεση του έργου, βλέπουμε μια αστική και πλούσια οικογένεια του Παρισιού να έρχεται αντιμέτωπη με τον έρωτα, το χρήμα, την πίστη και την υποκρισία. Ο Οργκόν ένας πλούσιος αστός μετά το θάνατο της πρώτης γυναίκας του παντρεύεται την Ελμίρα, μια γυναίκα με θάρρος που αγαπά και σέβεται τον άντρα της. Τα δύο παιδιά του Οργκόν από τον πρώτο του γάμο, ο επαναστάτης Δάμης και η ρομαντική Μαριάνα, προσπαθούν να ζήσουν τις χαρές της ηλικίας τους ενώ η Ντορίν, η οικονόμος του σπιτιού και ακόλουθος της Μαριάνας, που μεγάλωσε τα παιδιά, κινεί τα πιόνια ενός σκακιού που διαμορφώνει την πλοκή του έργου και πάει κόντρα στον καθωσπρεπισμό που εκφράζει η μαντάμ Περνέλ, η μητέρα του Οργκόν. Ο Κλεάνθης, αδερφός της Ελμίρας, άνθρωπος φιλοσοφημένος, με το λόγο του, περνά αλήθειες και μηνύματα που ενοχλούν και προκαλούν αντιδράσεις. Ο Βαλέριος, αρραβωνιαστικός της Μαριάνας, ανυπομονεί να παντρευτεί τη νεαρότατη αγαπημένη του, ζηλεύει, διεκδικεί… Κερδίζει, όμως; Και μέσα σε όλα αυτά… έρχεται ο Ταρτούφος… άνθρωπος της εκκλησίας, θεοσεβούμενος… που θα ανατρέψει τις ισορροπίες. Ένας ψευτοθρησκευόμενος απατεώνας που παρουσιάζεται ως υπέρμαχος της ενάρετης ζωής, φιλοξενείται από μια πλούσια οικογένεια και διαταράσσει αδιάντροπα τις ενδοοικογενειακές σχέσεις επηρεάζοντας τον αρχηγό της. Παρά τις εκκλήσεις των υπολοίπων να τον πείσουν ότι ο Ταρτούφος είναι κατ’ επίφαση μόνον άνθρωπος της εκκλησίας, ο Οργκόν επιμένει ότι η παρουσία του μέσα στο σπίτι είναι προς όφελος ολόκληρης της οικογένειας.
Είναι τελικά ο Ταρτούφος επικίνδυνος όπως τον περιγράφουν ή είναι ένας κοινός απατεώνας που είχε την «ατυχία» να πέσει μέσα στο λάκκο των λεόντων, σε μια οικογένεια που είναι και οι ίδιοι θιασώτες μιας υποκριτικής στάσης ζωής; "Σήμερα το επάγγελμα της υποκρισίας είναι πολύ της μόδας"...
Μήπως τα πράγματα δεν είναι όπως δείχνουν και ο Οργκόν δεν είναι ένα αφελές υποχείριο αλλά έχει έναν άλλο λόγο που επέτρεψε στον Ταρτούφο να αναστατώσει την οικογένειά του; Αυτό το ενδεχόμενο προσπαθούν οι συντελεστές να φωτίσουν στην παράσταση. Δείτε την για να βγάλετε και τα δικά σας συμπεράσματα.
Ψευτοευλάβεια
Το έργο χτυπά τη σκοτεινή υποκρισία, την από φόβο προσήλωση στα θεία, την ψευτοευλάβεια και την από εγωιστικό υπολογισμό θεοσέβεια. Αυτά τα αισθήματα δείχνει ο Οργκόν που εμπνέονται από το φόβο και εξαιτίας τους κινδυνεύει να χαντακώσει την οικογένειά του. Προσφέρει στον Ταρτούφο τα πάντα και γίνεται υποχείριο ενός σκοτεινού υποκριτή. Ενός ανθρώπου που υποκρίνεται τον ευσεβή ενώ μέσα στην ψυχή του φωλιάζουν όλοι οι δαίμονες της καταστροφής. Ορέγεται τη σύζυγο του προστάτη του κι από την άλλη τον καταφέρνει να του δώσει και την κόρη του. Κλέβει τον ευεργέτη του και ταυτόχρονα φτάνει στο σημείο με τον δόλιο τρόπο του να τον οδηγήσει ως τις πύλες της φυλακής.
Όπως υπογραμμίζε καίρια και ο Γιον Κοτ, "ο Οργκόν και ο Ταρτούφος δημιουργούνται ο ένας από τον άλλο, και ο ένας για τον άλλο. Μόνος καθένας του, χωρίς τον άλλον, είναι ατελής, ανολοκλήρωτος και ανώριμος. Ο ένας χρειάζεται την γκριμάτσα του άλλου. Ο ένας αναρριχάται στο πρόσωπο του άλλου". Σαν τις δύο όψεις του νομίσματος. Μήπως τελικά ο Οργκόν έχει ένα όφελος, για το οποίο επέτρεψε στον Ταρτούφο να εισβάλει κυρίαρχος στο σπιτικό του; Να γίνει ο ίδιος ένας οικιακός τύραννος;
Ο Μολιέρος είναι ένας επικούρειος συγγραφέας. Αναζητά τα αίτια της ανθρώπινης δυστυχίας και των εσφαλμένων δοξασιών που την προκαλούν, όπως για παράδειγμα η δεισιδαιμονία, ώστε να υπάρξει η αντιπρόταση για την προοπτική μιας ευχάριστης ζωής (ζην ηδέως), που για την επίτευξή της ο Επίκουρος προσέφερε ξεκάθαρες φιλοσοφικές συμβουλές. Το ζην ηδέως επιτυγχάνεται με την απουσία του πόνου και φόβου και με τη βίωση μιας ζωής αυτάρκους περιβαλλόμενης από φίλους.
Ο Μολιέρος υπήρξε μια χαρισματική μεγαλοφυΐα που με δύναμη, τόλμη, φαντασία, ευρηματικότητα κατέγραψε, έκρινε, κατέκρινε και χλεύασε, μέσα στων δικών του καιρών τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις, τους κοινωνικούς αρνητικούς κύριους χαρακτήρες που πηγάζουν από την εποχή και την καθορίζουν παράλληλα.
Ο "Ταρτούφος" του τελειοποιήθηκε δραματικά στις 5 Φεβρουαρίου του 1669, οπότε και παρουσιάστηκε επίσημα ως θεατρική κωμωδία, η οποία και έμελλε να χαράξει αλλεπάλληλες φορές το ρεπερτόριο των θεατρικών σκηνών. Δεν είναι μόνο το πιο πολυπαιγμένο έργο του Μολιέρου. Έχει γίνει αντικείμενο τόσων συζητήσεων, μελετών και αμφισβητήσεων, που όχι μόνο η υπόθεση και η πλοκή του είναι γνωστές, αλλά και το κείμενό του. Εκτός από το όνομα του κεντρικού ήρωα που έχει γίνει επίθετο, συνώνυμο του «υποκριτής», υπάρχουν και φράσεις και στίχοι του έργου που έχουν περάσει στον καθημερινό λόγο. Δύο τρεις σκηνές του έχουν αναχθεί σε αυτοτελή κομμάτια με δικό τους τίτλο, όπως η σκηνή του ερωτικού καβγά και η σκηνή της εξομολόγησης.
Ερμηνείες
Ο Αιμίλιος Χειλάκης αποδεικνύει γι’ άλλη μια φορά ότι εκτός από δημοφιλέστατος είναι κι ένας εκπληκτικός ηθοποιός, που ακόμα και στις σιωπές του γεμίζει τη σκηνή. Ασύγκριτα ξεχωριστός ως Ταρτούφος, ζωντανεύει τον ήρωα δίνοντάς του μια μεφιστοφελική γραμμή. Με μεγάλη κατανόηση έχει συλλάβει τον τύπο του απατεώνα και με πλήρη δημιουργική τέχνη τον πλάθει. Δίνει την προσοχή που αρμόζει στο δραματικό βάθος της προσωπικότητας και το φέρνει στο φως. Έτσι ενώ η επιφάνεια παραμένει χιουμοριστική, αναπηδά το εσωτερικό μελαγχολικό στοιχείο χωρίς να μεταβάλλεται ούτε προς στιγμήν το έργο. Ως ηθοποιός ευσυνείδητος παίζει το ρόλο με σοβαρότητα, ώστε να πάρει ο Ταρτούφος την ύψιστη έκφανση του κωμικού. Τοιουτοτρόπως μεγαλώνει η αντίθεση ανάμεσα στα έργα και στα λόγια, στην ψευτιά και στην αρετή και αναβλύζει άφθονο και φρέσκο το χιούμορ.
Ο Άλκις Κούρκουλος, από την άλλη, επιδεικνύει το αδιαμφισβήτητο κύρος του επί σκηνής. Καταθέτει μια ερμηνεία αυστηρή, σαφή, ακμαία. Η εκφραστική γκριμάτσα, η κλίμακα των χειρονομιών, ο ρυθμός της κίνησής του είναι άψογα. Ηθοποιός με αρχές και ήθος, στο ρόλο του Οργκόν εντυπωσιάζει για μια ακόμα φορά.
Η Αθηνά Μαξίμου υποδύεται με ζηλευτή άνεση και ατσαλένια ενέργεια την ωραία σύζυγο Ελμίρα. Ξεδιπλώνει τις πτυχές του μπρίου, της χάρης, της ευγένειας, της ευκινησίας της. Είναι μια φλέβα θερμού αίματος, γεμάτη παλμό, που κατέχει το κλειδί των μυστικών της αληθινής θεατρίνας.
Αξιομνημόνευτη, όπως πάντα, και η Ράνια Οικονομίδου. Η εμπειρία της, η διαίσθησή της, οι κατακτήσεις της, η καλλιέργειά της την καθιστούν υπόδειγμα καλλιτεχνικής επιμέλειας, φροντίδας και στοργής για το θέατρο. Διαμορφώνει ένα αξιοπρόσεκτο υποκριτικό και αισθητικό αποτέλεσμα. Εμφανής στις παύσεις και στις ανάσες της η αξία της ερμηνείας της. Παρατηρήστε την!
Ο Άγγελος Μπούρας δείχνει τον έλεγχο και την ποιότητα των υποκριτικών του μέσων. Με πνευματικότητα και συνθετικότητα η ερμηνεία του στο ρόλο του Κλεάνθη. Χαιρόμαστε κάθε φορά που τον παρακολουθούμε, γιατί κάθε φορά είναι και καλύτερος.
Η Γιάννα Παπαγεωργίου ως Ντορίν είναι περίφημη. Έκανε σωστή δουλειά σε όλα τα επίπεδα. Υπογράμμισε το ρόλο της. Έχουμε μια επιτυχία σ' αυτό το ζωντανό, πρόσχαρο, έξυπνο χαρακτήρα. Γενικώς γοητευτική και συναρπαστική.
Ο Αλέξανδρος Βάρθης είναι ένας ηθοποιός με σοβαρές προοπτικές και άπειρα προσόντα. Ως Δάμης είχε μια επιβλητική, άνετη και απολαυστική εμφάνιση. Έπαιξε με φινέτσα, πλαστικότητα και στοχαστικότητα.
Ο Γιώργος Λιάντος ως Δικαιώ / Βασιλιάς έδειξε την αυτοπειθαρχία του, τη συγκρότησή του, τον άψογο επαγγελματισμό του. Μια στιβαρή παρουσία επί σκηνής, ένας ηθοποιός που τον εμπιστεύεσαι.
Ο Τσιμάρας Τζανάτος έδωσε φαντασία με μέτρο στον Βαλέριο. Κέντησε με λεπτομέρεια την ερμηνεία του. Πραγματικά έξοχος. Ανεβαίνει διαρκώς στη συνείδηση των θεατρόφιλων με τις επιλογές του, την τόλμη του και τα ταλέντα του.
Η Φραγκίσκη Μουστάκη είναι λαμπρό πλάσμα και αξίζει να τη γνωρίσουμε σιγά σιγά. Στο ρόλο της Μαριάνας έδειξε τη φυσική της υποκριτική κομψότητα, λιτή αλλά εξόχως πολύπλευρη.
Συντελεστές
H μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα αποδίδει όλο το μολιερικό πνεύμα χωρίς να του στερεί τίποτα από τους χυμούς του.
Το σημαντικότερο στο σκάκι δεν είναι τόσο η νίκη επί του αντιπάλου όσο η ποιότητα της νίκης. Ο ενθουσιασμός έγκειται στις κινήσεις εκείνες που αποβλέπουν σε επόμενες κινήσεις επί σχεδίου, οι έξυπνοι συνδυασμοί, οι λεπτοί ελιγμοί, προτερήματα που εκτιμώνται στη «σκακιστική σκέψη». Ένα πάτωμα - σκακιέρα είχε λοιπόν φτιάξει πολύ ταιριαστά για σκηνικό της παράστασης ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης. Στο βάθος της σκηνής μια τεράστια χρυσοποίκιλτη κορνίζα με καθρέφτη δείχνει να γέρνει επικίνδυνα. Η οικογένεια που καταρρέει, η κοινωνική τάξη και η τριγμοί της; Αψεγάδιαστη και η τελειότητα των κοστουμιών του. Καθένα ξεχωριστά τράβηξε την προσοχή μας.
Με ζωηρότητα και αβίαστη χάρη η επιμέλεια κίνησης του Θεμιστοκλή Παυλή.
Ο Λάμπρος Πηγούνης πάντοτε μας εκπλήττει αλλά και μας ενθουσιάζει με τη μουσική του.
Λαμπρή δουλειά έγινε και στον σχεδιασμό φωτισμών από τον Νίκο Βλασόπουλο.
Στη διασκευή τους οι Αιμίλιος Χειλάκης, Μανώλης Δούνιας προσάρτησαν κι ένα μονόλογο από τον "Δον Ζουάν", σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα. Έργο του Μολιέρου που επίσης αποτελεί καταγγελία μιας υποκριτικής και θρησκόληπτης κοινωνίας.
Διαχρονικότητα
Μια έξοχα ισορροπημένη παράσταση η οποία ζυγίζει προσεκτικά την αναισχυντία και την αισιοδοξία, την αγωνία και τη συγκίνηση, το μαύρο χιούμορ και το σκληρό δράμα. Στυλάτη αφήγηση και πειστικές ερμηνείες σε ένα χαρωπό στην επιφάνεια μα θλιμμένο στην ψυχή, οδοιπορικό σε μια πολύβουη πινακοθήκη ανθρώπινων τύπων.
Πετυχαίνει με την πολύτιμη διεισδυτικότητά της και μέσα από μια ακαταμάχητη φόρμα να φανερώσει κομμάτια τόσο της κοινωνικής όσο και της ψυχολογικής, καθαρά, ανθρώπινης φύσης.
Με το έξυπνο χιούμορ της προσπερνά το σκόπελο του διδακτισμού και όπου γίνεται συναισθηματική διατηρεί μια αθώα αμεσότητα που δεν της επιτρέπει να ξεπέσει σε μελοδραματικές ευκολίες. Εκτός λοιπόν από καλλιτεχνικά τολμηρή και ιδεολογικά παθιασμένη, γίνεται και σκηνικά αποτελεσματική, δικαιώνοντας το θέατρο ως –διασκεδαστικό– φορέα διαχρονικών ιδεών.
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣ
ή Οι Απατεώνες
* Οι παραστάσεις του έργου "Ταρτούφος ή Οι
Απατεώνες" παρατείνονται, λόγω επιτυχίας, μέχρι και την Κυριακή 10
Απριλίου.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση
Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία – Διασκευή
Αιμίλιος Χειλάκης, Μανώλης Δούνιας
Σκηνικά – Κοστούμια
Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου
Δάφνη Ηλιοπούλου
Επιμέλεια Κίνησης
Θεμιστοκλής Παυλής
Πρωτότυπη Μουσική – Ηχητικός Σχεδιασμός
Λάμπρος Πηγούνης
Σχεδιασμός Φωτισμών
Νίκος Βλασόπουλος
Γραφιστικά- promo video
Πανκ Τανκ
Βοηθός Σκηνοθετών
Δήμητρα Βαμβακάρη
Διεύθυνση Παραγωγής
Αναστασία Καβαλλάρη
Οργάνωση παραγωγής
Σωτήρης Μίχας
Προβολή / Επικοινωνία
BrainCo S.A.
Πρωταγωνιστούν
Αιμίλιος Χειλάκης
Άλκις Κούρκουλος
Ράνια Οικονομίδου
Αθηνά Μαξίμου
Άγγελος Μπούρας
Γιάννα Παπαγεωργίου
Αλέξανδρος Βάρθης
Γιώργος Λιάντος
Τσιμάρας Τζανάτος
Φραγκίσκη Μουστάκη
Πληροφορίες
Παραστάσεις
Τετάρτη 21:00
τιμή εισιτηρίου 18 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Πέμπτη 21:00
τιμή εισιτηρίου 18 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Παρασκευή 21:00
τιμή εισιτηρίου 14 ευρώ γενική είσοδος
Σάββατο: απογευματινή 18:00
τιμή εισιτηρίου 14 ευρώ γενική είσοδος
βραδυνή 21:00
τιμή εισιτηρίου 20 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Κυριακή 19:00
τιμή εισιτηρίου 20 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Προπώληση εισιτηρίων στα Ταμεία του Θεάτρου Κιβωτός και στο Viva.gr
Θέατρο Κιβωτός
Πειραιώς 115,
Γκάζι
Στάση μετρό Κεραμεικός
Τηλέφωνα Ταμείου: 210-3427426
Παραγωγή "Κιβωτός Θεαμάτων
πηγη : catisart.gr
Moliere (Ταρτούφος)
"Ο άνθρωπος είναι πολύ κακό ζώο –το παραδέχομαι..."
Το πνεύμα μας είναι μεν προγραμματισμένο να αναγνωρίζει τις κραυγαλέες απάτες, αλλά δεν μπορεί να ξεχωρίσει τη συμπεριφορά του έντιμου συνανθρώπου μας από εκείνη ενός απατεώνα με ταλέντο στην υποκρισία. Όταν λοιπόν ο απατεώνας επιστρατεύει τη γοητεία του για να μας πει αυτό που θέλουμε να ακούσουμε, ανεβαίνουν στον οργανισμό μας τα επίπεδα της ευεξίας. Η εξαπάτησή μας επομένως από διάφορους επιτήδειους μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική κατάστασή μας, την οικογενειακή αλλά και την οικονομική βεβαίως.
Το θέατρο «Κιβωτός» παρουσιάζει από τις 12 Φεβρουαρίου τη σκοτεινή κωμωδία του Μολιέρου «Ταρτούφος ή Οι απατεώνες», σε διασκευή και σκηνοθεσία των Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια. Mια σύγχρονη ανάγνωση του κλασικού έργου του Μολιέρου, σε νέα έμμετρη μετάφραση του βραβευμένου ποιητή Γιώργου Μπλάνα. Πρόκειται για ένα έργο μας που μας μιλά για τους απατεώνες και τις απάτες αλλά και για την ανάγκη μας να τους βάζουμε στη ζωή μας.
Οι απάτες μπορεί να πάρουν αναρίθμητες μορφές, όλες όμως έχουν παρόμοιες επιπτώσεις. Μας αδειάζουν, μας αφαιρούν κάθε προβάδισμα, κάθε πλεονέκτημα αυτοσεβασμού, μας εξουδετερώνουν, μας αφήνουν έκθετους. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι δίκαιοι, έξυπνοι και φιλόπονοι, υπάρχουν και οι αφελείς, τα θύματα, υπάρχουν και οι απατεώνες, οι κουτοπόνηροι και οι χαραμοφάηδες. Υπάρχουν και οι μύκητες…
Οι τακτικές που εφαρμόζουν οι απατεώνες και οι υποκριτές εξαρτώνται κάθε φορά από την ομάδα στόχου την οποία προσπαθούν να πείσουν. Με τον ίδιο τρόπο που προωθούνται τα προϊόντα, προωθούνται και οι απάτες. Η δολοπλοκία ακολουθεί τους νόμους της διαφήμισης. Και οι δύο υπηρετούν και προσαρμόζονται στις δικές μας ανάγκες.
Ο απατεώνας έχει αυτοέλεγχο και μπορεί να προσαρμόζει την εικόνα του στις ανάγκες του εκάστοτε θηράματος. Ο άνθρωπος δυσκολεύεται να παραιτηθεί από τις ανεδαφικές του προσδοκίες. Θέλει να ελπίζει στον ερχομό ενός φωτισμένου σωτήρα. Πιστεύει ότι η πηγή και η λύση των προβλημάτων του βρίσκονται κάπου έξω και πέρα από αυτόν. Θεωρεί ότι κάποιος άλλος θα του προσφέρει τις λύσεις. Και είναι τόσο αναγκαία αυτή η φαντασίωση ώστε αρνείται να μάθει από την ιστορία και την εμπειρία του. Ματαιότης ματαιοτήτων φευκταία ματαιότης.
Αναρωτηθήκαμε όμως μήπως έχουμε κάποιο συμφέρον που δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια; Πώς θα ήταν άραγε η ζωή σας αν ήμασταν πιο ειλικρινείς; Μήπως δεν αναγνωρίζουμε τις εγωκεντρικές μας συμπεριφορές; Τι μας κάνει να γινόμαστε ιδιοτελείς και να προσφέρουμε άπλετο πεδίο δράσης στους υποκριτές και τους απατεώνες;
Υποκριτής και ανήθικος
Ο «Ταρτούφος» είναι ένα έργο που η λογοκρισία της εποχής του εμπόδισε την παρουσίασή του επί πέντε χρόνια. Χρειάστηκε τη στήριξη του Βασιλιά, του Λουδοβίκου XIV, για να γνωρίσει στο τέλος πρωτοφανή επιτυχία, σε βαθμό που το όνομα «Ταρτούφος» να καταχωριστεί στο επίσημο λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας, ως συνώνυμο της λέξης «απατεώνας».
«Ταρτούφος» (στα γαλλικά: Tartuffe, ou l'Imposteur) είναι εκτός από τη γνωστότατη θεατρική κωμωδία του Μολιέρου, και το όνομα του κυριότερου χαρακτήρα της. Η πρώτη της παράσταση έγινε το 1664 και από τότε παίζεται συνέχεια στα θέατρα όλου του κόσμου. Ο Ταρτούφος, ο κύριος χαρακτήρας του έργου, είναι ένας υποκριτής, ένας ανήθικος άνθρωπος που παριστάνει τον ηθικό. Η επιρροή της κωμωδίας αυτής είναι τόσο σημαντική που οδήγησε στη δημιουργία του όρου «ταρτουφισμός», ο οποίος είναι συνώνυμος με την υποκριτική συμπεριφορά, το φαρισαϊσμό.
Γράφτηκε στα 1664 και παίχτηκε για πρώτη φορά (οι τρεις πρώτες πράξεις του) στο πλαίσιο καθιερωμένων εορτασμών - φεστιβάλ που συνήθιζε να διοργανώνει ο Βασιλιάς Λουδοβίκος ο 14ος στις Βερσαλλίες. Αμέσως προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ο κλήρος αναγνώρισε το ίδιο του το πρόσωπο πίσω από την οξύτατη σάτιρα κατά της θρησκοληψίας και της υποκρισίας και -με τη συμπαράσταση της βασιλομήτορος- δεν δίστασε με διάταγμα που εξέδωσε ο Αρχιεπίσκοπος των Παρισίων να απαγορεύσει ρητά στους πιστούς της Μητροπόλεώς του «να διαβάσουν ή να ακούσουν να απαγγέλλεται η εν λόγω κωμωδία είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά, επί ποινή αφορισμού». Παρά τις αιτήσεις του προς τον Λουδοβίκο, τις περικοπές που έκανε στο έργο του και την προσωρινή αλλαγή του τίτλου, μεσολάβησαν αυτά τα 5 χρόνια προσπαθειών, έντονων απογοητεύσεων και αφορισμών, ώσπου να επιτραπεί τελικά στον Μολιέρο να το παρουσιάσει (χωρίς περικοπές) στις 5 Φεβρουαρίου του 1669.
Ο Ταρτούφος, ένας ψευτοθρησκευόμενος επαρχιώτης, έχει γοητεύσει με τις υποκριτικές επιδείξεις ευσέβειας σε τέτοιο βαθμό τον Οργκόν, έναν πλούσιο Παριζιάνο αστό, που ο δεύτερος τον έχει για τα καλά εγκαταστήσει στο σπίτι του. Τον εμπιστεύεται απόλυτα, του αφήνεται ολοκληρωτικά. Προτίθεται, μάλιστα, προκειμένου να τον κάνει γαμπρό του, να αθετήσει την υπόσχεση γάμου που είχε δώσει στον Βαλέριο, τον αγαπημένο της κόρης του Μαριάνας. Με εξαίρεση τη μητέρα του Οργκόν, η οποία έχει πέσει επίσης θύμα της υποκρισίας του Ταρτούφου, όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, και η ακόλουθος της Μαριάνας, η Ντορίν, μάχονται να ανοίξουν τα μάτια του Οργκόν, εκείνος όμως αρνείται να πειστεί. Ούτε οι αποδείξεις που επικαλείται ο γιος του Δάμης, ο οποίος συνέλαβε επ’ αυτοφώρω τον Ταρτούφο να παρενοχλεί ερωτικά τη μητριά του -και δεύτερη γυναίκα του Οργκόν- την Ελμίρα, είναι αρκετές. Ο Οργκόν θέλοντας να υπερασπιστεί την αθωότητα του προστατευόμενού του φτάνει ως το σημείο να διώξει από το σπίτι τον γιο του, να τον καταραστεί, να τον αποκληρώσει και με συνοπτικές διαδικασίες γράφει όλη του την περιουσία στον Ταρτούφο, επισπεύδοντας τον γάμο του με τη Μαριάνα, παρά τη θέλησή της και τις σπαρακτικές παρακλήσεις της προς τον πατέρα της να αλλάξει γνώμη. Η Ελμίρα αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να πολεμήσει τον Ταρτούφο με τα ίδια του τα όπλα. Η γυναίκα βρίσκει το δρόμο για τη λύση. Μ’ ένα έξυπνο τέχνασμα τον παγιδεύει και, επιτέλους, ο άντρας της βλέπει το αληθινό του πρόσωπο και του ζητά να φύγει. Ο Ταρτούφος, όμως, είναι πλέον, βάσει συμβολαίου, ο νόμιμος ιδιοκτήτης του σπιτιού. Στέλνει δικαστικό κλητήρα με εντολή να κατασχέσει την περιουσία. Μα τα χειρότερα δεν έφτασαν ακόμα. Το μυστικό που ο Οργκόν είχε εμπιστευθεί στον Ταρτούφο, μια κασετίνα με έγγραφα αντιβασιλικά που φύλαγε στο σπίτι του για να γλιτώσει κάποιον αντιφρονούντα φίλο του, βρίσκεται ήδη στα χέρια του Βασιλιά. Ο Οργκόν τώρα αντιμετωπίζει την κατηγορία της υπόθαλψης εγκληματία. Η οικογένειά του σε ελάχιστες ώρες θα βρίσκεται στο δρόμο κι αυτός στη φυλακή. Η ανατροπή έρχεται όταν ο βασιλικός αστυνόμος που φτάνει συνοδευόμενος απ’ τον «κατήγορο» Ταρτούφο, αντί να συλλάβει τον Οργκόν, συλλαμβάνει τον ίδιο, αφού στο πρόσωπό του η δικαιοσύνη και η αλάνθαστη διαίσθηση του ακριβοδίκαιου Μονάρχη αναγνώρισαν έναν από καιρό καταζητούμενο απατεώνα.
Κριτική ματιά
Ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας, που ανέλαβαν τη σκηνοθεσία της παράστασης «Ταρτούφος ή Οι Απατεώνες», την οποία παρακολουθήσαμε στο θέατρο «Κιβωτός», στήνουν με προσοχή στη λεπτομέρεια, μια επιδέξια πολιτική παράσταση, που στέκεται στέρεα στα πόδια της και δεν επιτρέπει ούτε μια στιγμή στο θεατή να χαλαρώσει.
Όλη η καχυποψία, η προδοσία, η διαφθορά και η φιλοδοξία της κοινωνίας του 17ου αιώνα -όπως και της σημερινής- ξεδιπλώνονται μέσα από τη σταδιακή ωρίμαση του Οργκόν και την αποκάλυψη του Ταρτούφου. Με έμφαση στη διάθεση και τη δράση των ηρώων, με μια κριτική ματιά στον ψεύτικο κόσμο μιας κοινωνικής τάξης, η ιστορία μετατρέπεται σε καταγραφή της μεταμόρφωσης μιας οικογένειας και της παραδοχής της ματαιοπονίας της εντιμότητας.
Στη ζωή τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, δείχνει να θέλει να μας πει ο Μολιέρος, πίσω από κάθε ανατροπή κρύβεται μια νέα, πιο απρόσμενη και πιο ακραία. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την παράσταση, που είναι ένα πνευματώδες, καθηλωτικό, κοινωνικό και ανθρώπινο δράμα υπό μορφή κωμωδίας. Άλλωστε αν το έργο είχε το τέλος που επιδίωκε και επιθυμούσε ο… Ταρτούφος, τώρα θα μιλούσαμε για μια αυθεντική τραγωδία.
Ο «Ταρτούφος» κάτω από το κυνικό προφίλ του κρύβει μια αγνή, ενθουσιώδη αγάπη για το καθαρό, δυνατό, ψυχαγωγικό, έξυπνο θέατρο.
Για να επανέλθουμε όμως στην υπόθεση του έργου, βλέπουμε μια αστική και πλούσια οικογένεια του Παρισιού να έρχεται αντιμέτωπη με τον έρωτα, το χρήμα, την πίστη και την υποκρισία. Ο Οργκόν ένας πλούσιος αστός μετά το θάνατο της πρώτης γυναίκας του παντρεύεται την Ελμίρα, μια γυναίκα με θάρρος που αγαπά και σέβεται τον άντρα της. Τα δύο παιδιά του Οργκόν από τον πρώτο του γάμο, ο επαναστάτης Δάμης και η ρομαντική Μαριάνα, προσπαθούν να ζήσουν τις χαρές της ηλικίας τους ενώ η Ντορίν, η οικονόμος του σπιτιού και ακόλουθος της Μαριάνας, που μεγάλωσε τα παιδιά, κινεί τα πιόνια ενός σκακιού που διαμορφώνει την πλοκή του έργου και πάει κόντρα στον καθωσπρεπισμό που εκφράζει η μαντάμ Περνέλ, η μητέρα του Οργκόν. Ο Κλεάνθης, αδερφός της Ελμίρας, άνθρωπος φιλοσοφημένος, με το λόγο του, περνά αλήθειες και μηνύματα που ενοχλούν και προκαλούν αντιδράσεις. Ο Βαλέριος, αρραβωνιαστικός της Μαριάνας, ανυπομονεί να παντρευτεί τη νεαρότατη αγαπημένη του, ζηλεύει, διεκδικεί… Κερδίζει, όμως; Και μέσα σε όλα αυτά… έρχεται ο Ταρτούφος… άνθρωπος της εκκλησίας, θεοσεβούμενος… που θα ανατρέψει τις ισορροπίες. Ένας ψευτοθρησκευόμενος απατεώνας που παρουσιάζεται ως υπέρμαχος της ενάρετης ζωής, φιλοξενείται από μια πλούσια οικογένεια και διαταράσσει αδιάντροπα τις ενδοοικογενειακές σχέσεις επηρεάζοντας τον αρχηγό της. Παρά τις εκκλήσεις των υπολοίπων να τον πείσουν ότι ο Ταρτούφος είναι κατ’ επίφαση μόνον άνθρωπος της εκκλησίας, ο Οργκόν επιμένει ότι η παρουσία του μέσα στο σπίτι είναι προς όφελος ολόκληρης της οικογένειας.
Είναι τελικά ο Ταρτούφος επικίνδυνος όπως τον περιγράφουν ή είναι ένας κοινός απατεώνας που είχε την «ατυχία» να πέσει μέσα στο λάκκο των λεόντων, σε μια οικογένεια που είναι και οι ίδιοι θιασώτες μιας υποκριτικής στάσης ζωής; "Σήμερα το επάγγελμα της υποκρισίας είναι πολύ της μόδας"...
Μήπως τα πράγματα δεν είναι όπως δείχνουν και ο Οργκόν δεν είναι ένα αφελές υποχείριο αλλά έχει έναν άλλο λόγο που επέτρεψε στον Ταρτούφο να αναστατώσει την οικογένειά του; Αυτό το ενδεχόμενο προσπαθούν οι συντελεστές να φωτίσουν στην παράσταση. Δείτε την για να βγάλετε και τα δικά σας συμπεράσματα.
Ψευτοευλάβεια
Το έργο χτυπά τη σκοτεινή υποκρισία, την από φόβο προσήλωση στα θεία, την ψευτοευλάβεια και την από εγωιστικό υπολογισμό θεοσέβεια. Αυτά τα αισθήματα δείχνει ο Οργκόν που εμπνέονται από το φόβο και εξαιτίας τους κινδυνεύει να χαντακώσει την οικογένειά του. Προσφέρει στον Ταρτούφο τα πάντα και γίνεται υποχείριο ενός σκοτεινού υποκριτή. Ενός ανθρώπου που υποκρίνεται τον ευσεβή ενώ μέσα στην ψυχή του φωλιάζουν όλοι οι δαίμονες της καταστροφής. Ορέγεται τη σύζυγο του προστάτη του κι από την άλλη τον καταφέρνει να του δώσει και την κόρη του. Κλέβει τον ευεργέτη του και ταυτόχρονα φτάνει στο σημείο με τον δόλιο τρόπο του να τον οδηγήσει ως τις πύλες της φυλακής.
Όπως υπογραμμίζε καίρια και ο Γιον Κοτ, "ο Οργκόν και ο Ταρτούφος δημιουργούνται ο ένας από τον άλλο, και ο ένας για τον άλλο. Μόνος καθένας του, χωρίς τον άλλον, είναι ατελής, ανολοκλήρωτος και ανώριμος. Ο ένας χρειάζεται την γκριμάτσα του άλλου. Ο ένας αναρριχάται στο πρόσωπο του άλλου". Σαν τις δύο όψεις του νομίσματος. Μήπως τελικά ο Οργκόν έχει ένα όφελος, για το οποίο επέτρεψε στον Ταρτούφο να εισβάλει κυρίαρχος στο σπιτικό του; Να γίνει ο ίδιος ένας οικιακός τύραννος;
Ο Μολιέρος είναι ένας επικούρειος συγγραφέας. Αναζητά τα αίτια της ανθρώπινης δυστυχίας και των εσφαλμένων δοξασιών που την προκαλούν, όπως για παράδειγμα η δεισιδαιμονία, ώστε να υπάρξει η αντιπρόταση για την προοπτική μιας ευχάριστης ζωής (ζην ηδέως), που για την επίτευξή της ο Επίκουρος προσέφερε ξεκάθαρες φιλοσοφικές συμβουλές. Το ζην ηδέως επιτυγχάνεται με την απουσία του πόνου και φόβου και με τη βίωση μιας ζωής αυτάρκους περιβαλλόμενης από φίλους.
Ο Μολιέρος υπήρξε μια χαρισματική μεγαλοφυΐα που με δύναμη, τόλμη, φαντασία, ευρηματικότητα κατέγραψε, έκρινε, κατέκρινε και χλεύασε, μέσα στων δικών του καιρών τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις, τους κοινωνικούς αρνητικούς κύριους χαρακτήρες που πηγάζουν από την εποχή και την καθορίζουν παράλληλα.
Ο "Ταρτούφος" του τελειοποιήθηκε δραματικά στις 5 Φεβρουαρίου του 1669, οπότε και παρουσιάστηκε επίσημα ως θεατρική κωμωδία, η οποία και έμελλε να χαράξει αλλεπάλληλες φορές το ρεπερτόριο των θεατρικών σκηνών. Δεν είναι μόνο το πιο πολυπαιγμένο έργο του Μολιέρου. Έχει γίνει αντικείμενο τόσων συζητήσεων, μελετών και αμφισβητήσεων, που όχι μόνο η υπόθεση και η πλοκή του είναι γνωστές, αλλά και το κείμενό του. Εκτός από το όνομα του κεντρικού ήρωα που έχει γίνει επίθετο, συνώνυμο του «υποκριτής», υπάρχουν και φράσεις και στίχοι του έργου που έχουν περάσει στον καθημερινό λόγο. Δύο τρεις σκηνές του έχουν αναχθεί σε αυτοτελή κομμάτια με δικό τους τίτλο, όπως η σκηνή του ερωτικού καβγά και η σκηνή της εξομολόγησης.
Ερμηνείες
Ο Αιμίλιος Χειλάκης αποδεικνύει γι’ άλλη μια φορά ότι εκτός από δημοφιλέστατος είναι κι ένας εκπληκτικός ηθοποιός, που ακόμα και στις σιωπές του γεμίζει τη σκηνή. Ασύγκριτα ξεχωριστός ως Ταρτούφος, ζωντανεύει τον ήρωα δίνοντάς του μια μεφιστοφελική γραμμή. Με μεγάλη κατανόηση έχει συλλάβει τον τύπο του απατεώνα και με πλήρη δημιουργική τέχνη τον πλάθει. Δίνει την προσοχή που αρμόζει στο δραματικό βάθος της προσωπικότητας και το φέρνει στο φως. Έτσι ενώ η επιφάνεια παραμένει χιουμοριστική, αναπηδά το εσωτερικό μελαγχολικό στοιχείο χωρίς να μεταβάλλεται ούτε προς στιγμήν το έργο. Ως ηθοποιός ευσυνείδητος παίζει το ρόλο με σοβαρότητα, ώστε να πάρει ο Ταρτούφος την ύψιστη έκφανση του κωμικού. Τοιουτοτρόπως μεγαλώνει η αντίθεση ανάμεσα στα έργα και στα λόγια, στην ψευτιά και στην αρετή και αναβλύζει άφθονο και φρέσκο το χιούμορ.
Ο Άλκις Κούρκουλος, από την άλλη, επιδεικνύει το αδιαμφισβήτητο κύρος του επί σκηνής. Καταθέτει μια ερμηνεία αυστηρή, σαφή, ακμαία. Η εκφραστική γκριμάτσα, η κλίμακα των χειρονομιών, ο ρυθμός της κίνησής του είναι άψογα. Ηθοποιός με αρχές και ήθος, στο ρόλο του Οργκόν εντυπωσιάζει για μια ακόμα φορά.
Η Αθηνά Μαξίμου υποδύεται με ζηλευτή άνεση και ατσαλένια ενέργεια την ωραία σύζυγο Ελμίρα. Ξεδιπλώνει τις πτυχές του μπρίου, της χάρης, της ευγένειας, της ευκινησίας της. Είναι μια φλέβα θερμού αίματος, γεμάτη παλμό, που κατέχει το κλειδί των μυστικών της αληθινής θεατρίνας.
Αξιομνημόνευτη, όπως πάντα, και η Ράνια Οικονομίδου. Η εμπειρία της, η διαίσθησή της, οι κατακτήσεις της, η καλλιέργειά της την καθιστούν υπόδειγμα καλλιτεχνικής επιμέλειας, φροντίδας και στοργής για το θέατρο. Διαμορφώνει ένα αξιοπρόσεκτο υποκριτικό και αισθητικό αποτέλεσμα. Εμφανής στις παύσεις και στις ανάσες της η αξία της ερμηνείας της. Παρατηρήστε την!
Ο Άγγελος Μπούρας δείχνει τον έλεγχο και την ποιότητα των υποκριτικών του μέσων. Με πνευματικότητα και συνθετικότητα η ερμηνεία του στο ρόλο του Κλεάνθη. Χαιρόμαστε κάθε φορά που τον παρακολουθούμε, γιατί κάθε φορά είναι και καλύτερος.
Η Γιάννα Παπαγεωργίου ως Ντορίν είναι περίφημη. Έκανε σωστή δουλειά σε όλα τα επίπεδα. Υπογράμμισε το ρόλο της. Έχουμε μια επιτυχία σ' αυτό το ζωντανό, πρόσχαρο, έξυπνο χαρακτήρα. Γενικώς γοητευτική και συναρπαστική.
Ο Αλέξανδρος Βάρθης είναι ένας ηθοποιός με σοβαρές προοπτικές και άπειρα προσόντα. Ως Δάμης είχε μια επιβλητική, άνετη και απολαυστική εμφάνιση. Έπαιξε με φινέτσα, πλαστικότητα και στοχαστικότητα.
Ο Γιώργος Λιάντος ως Δικαιώ / Βασιλιάς έδειξε την αυτοπειθαρχία του, τη συγκρότησή του, τον άψογο επαγγελματισμό του. Μια στιβαρή παρουσία επί σκηνής, ένας ηθοποιός που τον εμπιστεύεσαι.
Ο Τσιμάρας Τζανάτος έδωσε φαντασία με μέτρο στον Βαλέριο. Κέντησε με λεπτομέρεια την ερμηνεία του. Πραγματικά έξοχος. Ανεβαίνει διαρκώς στη συνείδηση των θεατρόφιλων με τις επιλογές του, την τόλμη του και τα ταλέντα του.
Η Φραγκίσκη Μουστάκη είναι λαμπρό πλάσμα και αξίζει να τη γνωρίσουμε σιγά σιγά. Στο ρόλο της Μαριάνας έδειξε τη φυσική της υποκριτική κομψότητα, λιτή αλλά εξόχως πολύπλευρη.
Συντελεστές
H μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα αποδίδει όλο το μολιερικό πνεύμα χωρίς να του στερεί τίποτα από τους χυμούς του.
Το σημαντικότερο στο σκάκι δεν είναι τόσο η νίκη επί του αντιπάλου όσο η ποιότητα της νίκης. Ο ενθουσιασμός έγκειται στις κινήσεις εκείνες που αποβλέπουν σε επόμενες κινήσεις επί σχεδίου, οι έξυπνοι συνδυασμοί, οι λεπτοί ελιγμοί, προτερήματα που εκτιμώνται στη «σκακιστική σκέψη». Ένα πάτωμα - σκακιέρα είχε λοιπόν φτιάξει πολύ ταιριαστά για σκηνικό της παράστασης ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης. Στο βάθος της σκηνής μια τεράστια χρυσοποίκιλτη κορνίζα με καθρέφτη δείχνει να γέρνει επικίνδυνα. Η οικογένεια που καταρρέει, η κοινωνική τάξη και η τριγμοί της; Αψεγάδιαστη και η τελειότητα των κοστουμιών του. Καθένα ξεχωριστά τράβηξε την προσοχή μας.
Με ζωηρότητα και αβίαστη χάρη η επιμέλεια κίνησης του Θεμιστοκλή Παυλή.
Ο Λάμπρος Πηγούνης πάντοτε μας εκπλήττει αλλά και μας ενθουσιάζει με τη μουσική του.
Λαμπρή δουλειά έγινε και στον σχεδιασμό φωτισμών από τον Νίκο Βλασόπουλο.
Στη διασκευή τους οι Αιμίλιος Χειλάκης, Μανώλης Δούνιας προσάρτησαν κι ένα μονόλογο από τον "Δον Ζουάν", σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα. Έργο του Μολιέρου που επίσης αποτελεί καταγγελία μιας υποκριτικής και θρησκόληπτης κοινωνίας.
Διαχρονικότητα
Μια έξοχα ισορροπημένη παράσταση η οποία ζυγίζει προσεκτικά την αναισχυντία και την αισιοδοξία, την αγωνία και τη συγκίνηση, το μαύρο χιούμορ και το σκληρό δράμα. Στυλάτη αφήγηση και πειστικές ερμηνείες σε ένα χαρωπό στην επιφάνεια μα θλιμμένο στην ψυχή, οδοιπορικό σε μια πολύβουη πινακοθήκη ανθρώπινων τύπων.
Πετυχαίνει με την πολύτιμη διεισδυτικότητά της και μέσα από μια ακαταμάχητη φόρμα να φανερώσει κομμάτια τόσο της κοινωνικής όσο και της ψυχολογικής, καθαρά, ανθρώπινης φύσης.
Με το έξυπνο χιούμορ της προσπερνά το σκόπελο του διδακτισμού και όπου γίνεται συναισθηματική διατηρεί μια αθώα αμεσότητα που δεν της επιτρέπει να ξεπέσει σε μελοδραματικές ευκολίες. Εκτός λοιπόν από καλλιτεχνικά τολμηρή και ιδεολογικά παθιασμένη, γίνεται και σκηνικά αποτελεσματική, δικαιώνοντας το θέατρο ως –διασκεδαστικό– φορέα διαχρονικών ιδεών.
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣ
ή Οι Απατεώνες
* Οι παραστάσεις του έργου "Ταρτούφος ή Οι
Απατεώνες" παρατείνονται, λόγω επιτυχίας, μέχρι και την Κυριακή 10
Απριλίου.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση
Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία – Διασκευή
Αιμίλιος Χειλάκης, Μανώλης Δούνιας
Σκηνικά – Κοστούμια
Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου
Δάφνη Ηλιοπούλου
Επιμέλεια Κίνησης
Θεμιστοκλής Παυλής
Πρωτότυπη Μουσική – Ηχητικός Σχεδιασμός
Λάμπρος Πηγούνης
Σχεδιασμός Φωτισμών
Νίκος Βλασόπουλος
Γραφιστικά- promo video
Πανκ Τανκ
Βοηθός Σκηνοθετών
Δήμητρα Βαμβακάρη
Διεύθυνση Παραγωγής
Αναστασία Καβαλλάρη
Οργάνωση παραγωγής
Σωτήρης Μίχας
Προβολή / Επικοινωνία
BrainCo S.A.
Πρωταγωνιστούν
Αιμίλιος Χειλάκης
Άλκις Κούρκουλος
Ράνια Οικονομίδου
Αθηνά Μαξίμου
Άγγελος Μπούρας
Γιάννα Παπαγεωργίου
Αλέξανδρος Βάρθης
Γιώργος Λιάντος
Τσιμάρας Τζανάτος
Φραγκίσκη Μουστάκη
Πληροφορίες
Παραστάσεις
Τετάρτη 21:00
τιμή εισιτηρίου 18 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Πέμπτη 21:00
τιμή εισιτηρίου 18 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Παρασκευή 21:00
τιμή εισιτηρίου 14 ευρώ γενική είσοδος
Σάββατο: απογευματινή 18:00
τιμή εισιτηρίου 14 ευρώ γενική είσοδος
βραδυνή 21:00
τιμή εισιτηρίου 20 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Κυριακή 19:00
τιμή εισιτηρίου 20 ευρώ, 14 ευρώ (φοιτητικό), 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι)
Προπώληση εισιτηρίων στα Ταμεία του Θεάτρου Κιβωτός και στο Viva.gr
Θέατρο Κιβωτός
Πειραιώς 115,
Γκάζι
Στάση μετρό Κεραμεικός
Τηλέφωνα Ταμείου: 210-3427426
Παραγωγή "Κιβωτός Θεαμάτων
πηγη : catisart.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου