Στους 13 μήνες που έχουν περάσει από τότε που ο Ρώσος κοινωνιολόγος Μαξίμ Σουγκελέι έπεσε θύμα απαγωγής από τρομοκράτες, στην πρωτεύουσα της Λιβύης, έχει βασανιστεί πολλάκις και έχει απειληθεί με θάνατο δια απαγχονισμού. Όμως δεν έχει λυγίσει και δεν έχει παραδεχθεί ποτέ, πως είναι κατάσκοπος της Μόσχας.
Αυτό τουλάχιστον είναι το αφήγημα που παρουσιάζει η ρωσικής παραγωγής ταινία για τον κοινωνιολόγο Μαξίμ Σουγκαλέι και τον Ρώσο διερμηνέα του, σε ένα από τα πολλά κεφάλαια της ξένης παρέμβασης στο χάος που επικρατεί στη Λιβύη.
Η περιπέτεια των δύο ανδρών στην αφρικανική χώρα ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2019, με αυτό που ο Ρώσος εργοδότης τους ονομάζει ως «έρευνα», όμως σύντομα και οι δυο τους οδηγήθηκαν στη φυλακή με κατηγορίες για παραβίαση βίζας και παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, στο πλαίσιο της καμπάνιας για την απελευθέρωσή τους, ο Ρώσος εργοδότης τους, ένα σκιώδες ιδιωτικό ίδρυμα, χρηματοδότησε την παραγωγή μίας μεγάλου μήκους ταινίας που έκανε πρεμιέρα τον περασμένο μήνα στη ρωσική κρατική τηλεόραση.
Η ιστορία πήρε μία νέα τροπή την περασμένη εβδομάδα, με ρωσικά και αραβικά μέσα να μεταδίδουν ότι οι δύο Ρώσοι έχουν μεταφερθεί από τα κελιά τους κοντά στην Τρίπολη, στην Τουρκία, τη χώρα που αποτελεί τον βασικό αντίπαλο της Ρωσίας στον εμφύλιο της Λιβύης. Οι κρατούμενοι φέρονται να ανακρίνονται από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Σαράτζ, που έχει αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ, αρνούνται τα δημοσιεύματα ότι δηλαδή η Τρίπολη τούς έχει παραδώσει στην Άγκυρα. «Δεν έχουν μεταφερθεί πουθενά», υποστηρίζει ο Αχμέτ μπιν Σαλέμ, εκπρόσωπος της πολιτοφυλακής που ελέγχει τη φυλακή όπου κρατούνται. Από την πλευρά της η Τουρκία δεν έχει σχολιάσει.
Σύμφωνα με τους New York Times, ακόμη και αυτά τα ρεπορτάζ δεν καταγράφουν πλήρως το πόσο συνδυασμένη είναι η μοίρα των δύο Ρώσων με το σκληρό πόκερ που διεξάγεται ανάμεσα σε Μόσχα και Άγκυρα για τον έλεγχο της Λιβύης.
Η ρωσική εμπλοκή στη Λιβύη, ο Χάφταρ και οι... εναλλακτικές λύσεις
Η υπόθεση είναι κομβικής σημασίας για την πολύπλευρη και αρκετές φορές αμφιλεγόμενη ρωσική εμπλοκή στην πλούσια σε πετρέλαιο αφρικανική χώρα, όπου μία πληθώρα στρατιωτικών, παραστρατιωτικών, αλλά και διπλωματών έχουν σχέσεις με διάφορες φράξιες στη Λιβύη, με την ελπίδα ότι κάποια από αυτές θα κερδίσει στον αιματηρό εμφύλιο.
Επισήμως, η Μόσχα αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης, παρά το γεγονός ότι έχει προσφέρει στρατιωτική βοήθεια στον Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος έφτασε κοντά στην κατάληψη της πρωτεύουσας, όμως οι δυνάμεις του απωθήθηκαν τον περασμένο μήνα.
Όπως αναφέρει ο Φρέντερικ Γουέρεϊ, ειδικός σε θέματα Λιβύης, «από την αρχή οι Ρώσοι μπορούσαν να δουν πως ο Χάφταρ θα ήταν δύσκολο να κερδίσει και για τον λόγο αυτό έψαχναν για εναλλακτική».
Η εναλλακτική σε αυτή την περίπτωση ήταν ο Σεϊφ Αλ Ισλάμ Αλ Καντάφι, δεύτερος γιος του Μουαμάρ Καντάφι και ορκισμένος εχθρός του Χαλίφα Χάφταρ και της κυβέρνησης της Τρίπολης.
Η «κοινωνιολογική έρευνα», η σύλληψη και οι ολιγάρχες
Ο 54χρονος Σουγκαλέι και ο διερμηνέας του, Σαμίρ Σεφάν, συνελήφθησαν τον Μάιο του 2019, μετά από μία μυστική συνάντηση που είχαν με τον Καντάφι, ο οποίος είναι κατηγορούμενος για εγκλήματα πολέμου και φέρεται να έχει το κρησφύγετό του στη Ζιντάν, μία πόλη μερικά χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Τρίπολης.
Η επίσκεψη των Ρώσων χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα για την Προστασία των Εθνικών Αξιών, έναν οργανισμό με έδρα τη Μόσχα, που έχει ως σκοπό «την διάδοση της ρωσικής ιδεολογίας της καλοσύνης και την προστασία των εθνικών συμφερόντων της ρωσικής ομοσπονδίας». Μαζί τους ταξίδεψε και ένας τρίτος Ρώσος, ο Αλεξάντερ Προκόβιεφ, ο οποίος διέφυγε προτού συλληφθούν οι δύο συνεργάτες του.
Ο Σουγκαλέι, εκτός από τα διαπιστευτήρια που μπορεί να έχει ως κοινωνιολόγος, είναι και ένας βετεράνος πολιτικός πράκτορας. Είχε γίνει γνωστός στη Ρωσία το 2002, όταν έφαγε ορισμένα έγγραφα για να μην τα παραδώσει σε δικαστή της Αγίας Πετρούπολης που ερευνούσε ατασθαλίες σε εκλογική διαδικασία. Προτού πάει στη Λιβύη, ήταν μέλος μίας ομάδας Ρώσων, οι οποίοι κατηγορήθηκαν ότι είχαν παρέμβει στις εκλογές στη Μαδαγασκάρη.
Στη Λιβύη, οι συναντήσεις του με πολιτικούς κέντρισαν το ενδιαφέρον των λιβυκών μυστικών υπηρεσιών, που τον συνέλαβαν. Αξιωματούχοι κατέσχεσαν έγγραφα και φορητούς υπολογιστές όπου, όπως αναφέρουν, περιλαμβάνονται στοιχεία ότι ο Σουγκαλέι ετοιμαζόταν να παρέμβει στις λιβυκές εκλογές και ήταν σε συνεργασία με τον Καντάφι, ώστε να τον επαναφέρει σε θέση εξουσίας.
Ο Αλεξάντερ Μάλκεβιτς, επικεφαλής του Ινστιτούτου που έστειλε τον Σουγκαλέι στην Τρίπολη, αρνείται τις κατηγορίες, λέγοντας ότι δεν θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις εκλογές, καθώς δεν στήθηκαν ποτέ κάλπες.
Πράγματι, οι προγραμματισμένες εκλογές δεν πραγματοποιήθηκαν, εξαιτίας των συγκρούσεων.
Η χώρα της Βορείου Αφρικής έχει βυθιστεί σε έναν αιματηρό εμφύλιο από το 2011, όταν βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ έφεραν την ανατροπή και δολοφονία του Μουαμάρ Καντάφι.
Τους τελευταίους εννέα μήνες, Ρωσία και Τουρκία έχουν αναδειχθεί ως οι βασικές δυνάμεις που μάχονται πίσω από τους Χάφταρ και Σαράτζ αντίστοιχα, ενώ οι ΗΠΑ επισήμως στηρίζουν τον δεύτερο, παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ έχει εκφραστεί θετικά για τον πρώτο.
Η ρωσική εμπλοκή όμως δεν σταματά στη βοήθεια προς τις δυνάμεις του Χάφταρ. Ρώσοι επιχειρηματίες έχουν επαφές και με άλλες φατρίες στην πόλη Μισουράτα, ενώ ο ηγέτης της κυβέρνησης της Τρίπολης, Φαγέζ Αλ Σαράτζ επισκέφθηκε τη Ρωσία τον Οκτώβρη, παρά το γεγονός ότι μισθοφόροι μάχονταν ήδη στην πρωτεύουσά του.
Άλλοι, πάντως, εκτιμούν ότι η οικογένεια του Μουαμάρ Καντάφι θα μπορούσε να επανέλθει στην εξουσία, μία προοπτική που έφερε την επαφή του Σεϊφ Αλ Ισλάμ Αλ Καντάφι με τον Ρώσο πράκτορα.
Ο Κιρίλ Σεμένοφ, ειδικός σε θέματα Λιβύης στο Ρωσικό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, υποστηρίζει ότι το ταξίδι του Σουγκαλέι ίσως να ήταν μία προσπάθεια από τον επιχειρηματία Εβγκένι Πριγκόζιν να αποκτήσει πρόσβαση στη Λιβύη. Ο Πριγκόζιν έχει κατηγορηθεί από τις ΗΠΑ για παρέμβαση στις αμερικανικές εκλογές του 2016, ενώ έχει συνδεθεί και με την Wagner Group, την εταιρεία που έχει μισθοφόρους να πολεμούν στο μέτωπο της Λιβύης.
«Ο ρωσικός στρατός έχει μία θέση, το Κρεμλίνο έχει άλλη και οι συνεργάτες του Πριγκόζιν έχουν τη δική τους», υποστηρίζει ο Σεμένοφ, προσθέτοντας ότι αυτές οι θέσεις πότε είναι ευθυγραμμισμένες και πότε αντικρουόμενες.
Γνωστός και ως «ο μάγειρας του Πούτιν», ο Πριγκόζιν έχει μία εταιρεία catering που έχει τεράστιες συμβάσεις με τον ρωσικό στρατό.
Εκτιμάται ότι χρηματοδότησε και το ταξίδι του Σουγκαλέι στη Μαδαγασκάρη το 2018 και, σύμφωνα με την Dossier, οργάνωση από το Λονδίνο που αντιτίθεται στο Κρεμλίνο, ελέγχει και την AFRIC, το ρωσικό ινστιτούτο ερευνών που επικεντρώνεται σε θέματα Αφρικής. Με βάση τα στοιχεία της AFRCI, ο Σουγκαλέι είναι «ερευνητής και ειδικός».
Ο εργοδότης του Σουγκαλέι, Αλεξάντερ Μάλκεβιτς, δήλωσε ότι το ινστιτούτο του δεν έχει σχέσεις με τον Πριγκόζιν. Πάντως, το 2018, οι ΗΠΑ τού επέβαλαν κυρώσεις, κατηγορώντας τον για συνεργασία με τον Ρώσο ολιγάρχη.
Ο Μάλκεβιτς επισημαίνει ότι έστειλε τρεις Ρώσους στη Λιβύη για να καταγράψουν πόσο διαλυμένη ήταν η δημοκρατία στη χώρα της Βορείου Αφρικής.
Μια ηρωική ταινία και μια φλεγόμενη φυλακή
Στην κινηματογραφική εκδοχή, ο Σουγκαλέι και ο διερμηνέας του απήχθησαν από βαριά οπλισμένους άνδρες σε επιχείρηση την οποία έχει συντονίσει ένας «σατανικός» Αμερικανός με το όνομα «Τζον».
Ανώτερος Λίβυος αξιωματούχος αναφέρει ότι ο Αμερικανικός χαρακτήρας μπορεί να είναι αναφορά στο γεγονός ότι οι Λίβυοι δέχθηκαν πληροφορίες από τις ΗΠΑ, ώστε να συλλάβουν τον Σουγκαλέι.
Ο Μάλκεβιτς επιμένει ότι η ταινία αντανακλά την πραγματικότητα στο έπακρο, δηλώνει ότι θα βοηθήσει τους φυλακισμένους Ρώσους, καθώς θα αναδείξει σε παγκόσμιο επίπεδο την περιπέτειά τους.
Από την πλευρά του ο Μπιν Σαλέμ, εκπρόσωπος της πολιτοφυλακής που ελέγχει τη φυλακή, αρνείται ότι έχει υπάρξει κακομεταχείριση των Ρώσων και υποστηρίζει ότι η ταινία δεν δείχνει τα πραγματικά γεγονότα. Παρουσίασε, μάλιστα, και φωτογραφικό υλικό στους NYT με κρατούμενους να… φτιάχνουν έπιπλα και να παίζουν χαρούμενοι ποδόσφαιρο.
Η Χάνα Σαλάχ, ερευνητής της Human Rights Watch για τη Λιβύη, επισημαίνει ότι η οργάνωσή της καταγράφει συνεχείς καταγγελίες για κακομεταχείριση και απάνθρωπες συνθήκες.
Αρχικά, η κυβέρνηση της Τρίπολης ήλπιζε να χρησιμοποιήσει τους κρατούμενους για διαπραγματεύσεις, κάτι που φάνηκε και από τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ανώτερος αξιωματούχος με τον Μάλκεβιτς, στην οποία ανέφερε ότι θα απελευθερωθούν, εάν ο Πούτιν στηρίξει την κυβέρνηση της Τρίπολης.
Έναν χρόνο μετά, έρχεται η ταινία «Σουγκαλέι», μία κίνηση που δεν είδαν θετικά στην πλευρά Σαράτζ, καθώς εκτιμούν ότι περιλαμβάνει έμμεσα μηνύματα και απειλές.
Στην τελευταία σκηνή, αναφέρει σύμβουλος του Σαράτζ, η φυλακή δέχεται επίθεση και καταστρέφεται. Ο διοικητής, ο οποίος απεικονίζεται ως λάτρης βασανιστηρίων, σκοτώνεται και ο Σουγκαλέι αρπάζει ένα όπλο και απελευθερώνει και άλλους κρατούμενους, μαζί με τον διερμηνέα του.
Οι δύο άνδρες τρέχουν προς την ελευθερία, αφήνοντας πίσω τους το φλεγόμενο κτίριο…
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου